İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı - Uludağ Üniversitesi

Nefroloji

Nefroloji Bilim Dalı

Nefroloji Bilim Dalı Prof. Dr. Kamil Dilek, Prof. Dr. Mustafa Güllülü, Prof. Dr. Mahmut Yavuz, Prof. Dr. Alparslan Ersoy, Prof. Dr. Abdulmecit Yıldız ve Doç. Dr. Ayşegül Oruç’dan oluşan akademik kadrosu ile eğitim öğretim, araştırma, hasta takip ve tedavi faaliyetlerini devam ettirmektedir.

Nefroloji Bilim Dalında nefrolojik hastalıkların tanı ve tedavisine yönelik poliklinik ve klinik hizmetleri gerçekleştirilmektedir. “Genel nefroloji, hipertansiyon, kalıtsal (ailevi) böbrek hastalıkları, polikistik böbrek hastalığı, glomerüler hastalıklar, diyabetik böbrek hastalığı gibi böbreği etkileyen birçok sistemik hastalık, akut ve kronik böbrek hastalıkları ile renal replasman tedavisi alan hastalar (hemodiyaliz, periton diyalizi ve böbrek nakli)” merkezimizde değerlendirilen başlıca hasta gruplarıdır. Aylık periyotta polikliniklerimizde ayaktan hizmet verilen hasta sayısı 2.500 civarındadır. Deneyimli hekimlerimiz hastaların şikayetlerini değerlendirip muayenelerini yapmaktadır. Sonra hastalarımızın gerekli tetkik, tanı ve tedavi süreçlerine karar verilmekte ve izlemleri yapılmaktadır. Polikliniğimizde özel ayrılmış olan alanda sorumlu hemşiremiz tarafından hastalara ayaktan parenteral tedaviler de uygulanmaktadır.

Bilim Dalımızda glomerüler hastalıklara yönelik tanı amaçlı ultrasonografi (USG) eşliğinde yılda ortalama 120 böbrek biyopsisi yapılmaktadır. Glomerüler hastalıkların tedavisinde, patoloji sonuçları ışığında en güncel tedaviler uygulanmaktadır.

Bilim dalımızda uzman hekimler tarafından periton diyaliz kateteri yerleştirilerek, periton diyalizi tedavisi hizmeti sunulmaktadır. Periton diyalizi uygulaması hasta özelinde değerlendirilerek aletli periton diyalizi ya da ayaktan sürekli periton diyalizi olarak yapılmaktadır. Ayrıca medikal tedavilere dirençli hipervolemi (vücutta aşırı su toplanması) nedeni ile sık hastane yatışı olan kalp yetmezliği hastalarına da özelleştirilmiş periton diyalizi tedavisi uygulanmaktadır. Böylece etkin sıvı kontrolü ile kalp yetmezliği hastalarının hastane yatışları azaltılmakta ve hayat kaliteleri artmaktadır.

Hemodiyaliz ünitemiz, bünyesindeki otuz bir hemodiyaliz cihazı ve mobil su sistemleri ile ayaktan kronik hemodiyaliz hizmetinin yanı sıra, acil servisimize başvuran ve hastane kliniklerinde tedavi gören hastaların akut veya kronik diyaliz tedavilerini de 7/24 gerçekleştirmektedir. Merkezimizde ayda yaklaşık 1300 seans hemodiyaliz yapılmaktadır. Yoğun bakım ünitelerinde diyaliz ihtiyacı olan hastalarımıza (aylık ortalama 120) yatak başı sürekli renal replasman tedavi uygulamaları (venövenöz hemofiltrasyon, hemodiyaliz veya hemodiyafiltrasyon) ve gerektiğinde bölgesel sitrat diyalizi (daha az kanama ve daha az set pıhtılaşması riski) de uygulanmaktadır. Çeşitli toksikasyon (zehirlenme) durumlarında aktif karbonlu hemoperfüzyon veya hemodiyaliz tedavileri de merkezimiz de yapılmaktadır.

Merkezimizde uygun hastalara ev hemodiyalizi hizmeti de verilmektedir. Daha yüksek yaşam kalitesi sunan ev hemodiyalizi, hastaya kendi hayatını yönetme özgürlüğü, daha aktif ev, aile, sosyal ve iş yaşamı sağlamaktadır.

Böbrek nakli ünitemizde; kadavra bekleme listesindeki adayların izlemi, böbrek nakli alıcı adaylarının (canlı vericilerinin) hazırlıkları, diyaliz ihtiyaçlarının yönetimi, operasyon sonrası medikal izlem ve immünsüpresif tedavilerin planlanması ve uygulanması, poliklinik izlem ve tedavilerinin yapılması, gerektiğinde hastane yatışlarının, tedavi ve bakımlarının yapılması dahil birçok hizmet deneyimli ekibimiz tarafından sürdürülmektedir.

Eğitim Faaliyetleri

Akademik kadromuz; tıp öğrencisi, iç hastalıkları ve nefroloji yan dal araştırma görevlisi teorik ve uygulamalı doktora ve eğitim programları, vaka konseyleri, seminerler, multidisipliner konseyler, bilimsel araştırmalar projeleri, bilimsel yayınlar dahil birçok aktiviteyi de gerçekleştirmektedir.

Tarihçe

1975 yılında Dr. Aydoğan Öbek tarafından İç Hastalıkları Kliniğinin bünyesinde 3 hemodiyaliz cihazı ile kurulan Diyaliz Ünitesinde Dr. Mustafa A. Yurtkuran, Dr. Osman Manavoğlu, Dr. Sezgin Peynircioğlu ve Başhemşire Vahide Paydar’dan oluşan ekip hizmet vermeye başlamıştır. Ekip, Almanya ve İsrail’de diyaliz eğitimi almıştır. İlk hemodiyaliz uygulaması 28.11.1975’te Dr. Mustafa A. Yurtkuran tarafından yapılmıştır. RSP ve Canister model makineler ve coil diyalizer ile ilk diyalizler yapılmıştır. Hemodiyaliz uygulamaları 8 saat sürmüştür. Eski fakülte hastanesinin bahçesinde 1980 yılında yapılan 2 katlı bir binanın alt katında 6 makine ile çalışmaya devam edilmiş, 1984 yılında binanın üst katında Deiyonize su sistemi ile diyaliz hizmeti verilmeye başlanmıştır. 1986 yılında 16 diyaliz makinesi ile haftada 6 gün ve günde 2-3 seans yapılmaya devam edilmiştir. Üniversitemizin Görükle kampüsünde faaliyetlerine başlayan hastanesinde yer alan modern diyaliz merkezinde ilk diyaliz uygulaması 23.04.1992 tarihinde yapılmıştır. Bu merkez 25 makine ve 3 diyaliz salonu ile hizmet vermeye başlamıştır. Daha sonra makine sayısı 42’ye çıkmıştır. Haftada 6 gün 2 seans yapılmaya devam edilmiştir. Yoğun bakım ünitelerindeki hastalara da üç hemodiyafiltrasyon makinesi ile 24 saat hizmet verilmiştir. Ayrıca plazmaferez ve aktif karbon uygulamaları yapılmaya başlanmıştır.

Hemodiyaliz Ünitesi Başhemşirelik görevini; sırasıyla Vahide Paydar (1975-1982), Gönül Emir (1982-2002), Rahmiye Canbek (2002-2004), Sevim Pekince (2004-2008) ve Kadriye Çiçek (2008-2022) ve Aynur Ulusoy (2022-) yürütmüştür. Ünite 1975’ten beri hastaneye başvuran hem erişkin ve çocuk kronik böbrek hastalarına hem de akut böbrek hastalarına hemodiyaliz tedavisi vermektedir. 1999 Marmara depreminde erişkin ve çocuk Nefroloji Bilim Dalları en çok depremzedeye hizmet veren bölge hastanesi olmuştur.

Bilim Dalımız kurulduğu günlerden bu yana Nefrolojik hastalıkların teşhis ve tedavisinde tüm Güney Marmara bölgesine hizmet vermektedir. Glomerülopati, Sistemik Hastalıklar ve Hipertansiyon poliklinikleri ile nefrolojide sık karşılaşılan hastalıkların tedavisi yapılmaktadır. Bilim Dalımız, 1980 yılında 1. Ulusal Diyaliz ve Transplantasyon Kongresini (Dr. Aydoğan Öbek başkanlığında) ve 1993 yılında X. Ulusal Böbrek Hastalıkları, Diyaliz ve Transplantasyon Kongresini (Dr. Mustafa A. Yurtkuran başkanlığında, hemşirelerin de bildirileri ile katıldığı) düzenlemiştir. Ayrıca, 2000 yılında NDTHD ile organize edilen 3. Ulusal Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireliği Eğitim Programı düzenlenmiştir. Nefroloji kliniği başhemşirelik görevini; Nevzat Günay, Nuran Kolay ve Nuran Adalı yapmıştır.

Nefroloji Bilim Dalında böbrek nakli yapılması amacıyla ilk girişimler başlatılmıştır. 1988 yılında Doç. Dr. Mustafa Yurtkuran ve Doç. Dr. Osman Manavoğlu, Dr. Rıdvan Ali’nin GATA Hastanesine böbrek nakillerinde HLA testlerinin yapılma yöntemlerini öğrenmek ve İç Hastalıkları içinde laboratuvarı kurmak için görevlendirilmesini planlamıştır ancak sonrasında bu testler İmmünoloji laboratuvarında yapılmaya başlanmıştır. Daha sonra Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Bursa’nın ilk böbreğini kadavradan bağış yoluyla sağlamıştır. 29.12.1988 tarihinde gerçekleşen ilk kadavradan böbrek alım ameliyatını Dr. Mustafa Özyurt, Dr. Halil Bilgen, Dr. Nusret Korun ve yardımcılarından oluşan ekip gerçekleştirmiştir. Çıkarılan böbrek, aynı gün başlayan ve ertesi günün ilk saatlerine kadar süren bir ameliyatla Dr. A. Bülent Oktay, Dr. Halil Bilgen ve kalabalık bir akademisyen grubu tarafından son dönem böbrek hastalığı tanılı bir hastaya nakledilmiştir. İlk böbrek nakli ameliyatında başarı sağlanması, canlı vericili böbrek nakillerinin de önünü açmıştır. 14.03.1989 yılında ilk canlı vericili böbrek nakli verici ve alıcı ameliyatını Dr. Mustafa Özyurt, Dr. Bülent Oktay ile ekibi gerçekleştirmiştir. Bu hastaların nakil sonrası medikal tedavi ve bakımları cerrahi ekip ile birlikte Nefroloji kliniğinde Dr. Mustafa A. Yurtkuran, Dr. Kamil Dilek, Dr. Mustafa Güllülü ve Dr. Mahmut Yavuz tarafından yapılmıştır. 2000 yılında yürürlüğe giren Ulusal Koordinasyon Sistemi (UKS) bünyesinde kadavra organı sağlamak için Bursa ilinin yoğun bakım ünitelerine sahip hastanelerinde organ nakli koordinatörleri görevlendirilmiştir. Sağlık Bakanlığı tarafından eğiticiler belirlenmiş, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Organ Nakli koordinatörü Dr. Salih Gülten 23.09.2005 tarihinde ilk eğitici eğitimi ve organ nakli koordinatörlüğü sertifikalarını alarak yeni koordinatörlerin yetişmesini sağlamıştır. 2007 yılına kadar İstanbul Bölge Koordinasyon merkezine bağlı olan Bursa ili, 2007 yılında kendisine bağlanan Çanakkele, Balıkesir, Yalova, Bilecik, Düzce illeri ile birlikte Bursa Bölge Koordinasyon merkezini (Bursa BKM) oluşturmuştur. Başarılı çalışmaları ile dikkat çeken Bursa BKM koordinatörleri, ünitemizi kadavradan sağlanan böbreklerle gerçekleştirilen nakiller itibariyle sayısal olarak 2008 yılında Türkiye birinciliğine taşımıştır. Organ bağışı yoluyla kadavradan organ sağlama çalışmaları artarak devam etmiş ve 2012 yılında 8.8 pmp (milyon nüfus başına sağlanan kadavra organ bağışı) ile Bursa Bölgesi Türkiye birincisi olmuştur. Hastanemizde böbrek nakli Dr. Hakan Vuruşkan ve Dr. Alparslan Ersoy’un sorumluluğunda devam ettirilmiştir. Halen Bursa Bölgesi, Türkiye’de en fazla organ bağışı ortalamasına sahip olmaya devam etmektedir. Hemşire Sahriye Keskin (2007), Rafet Oflas (2011), Ersin Ergin (2011) ve Kerem Selimoğlu (2016) organ nakli koordinatörleri olarak görev yapmaktadır. 26 Ekim 2022 itibariyle merkezimizde 561’i canlı, 553’u kadavra vericiden toplam 1.114 böbrek nakli gerçekleştirilmiştir. Böbrek Nakli 17.07.2019 tarihinde Sağlık Bakanlığı tarafından Prof. Dr. Alparslan Ersoy adına ruhsatlandırılmıştır. Erişkin transplant ünitesi halen diyaliz ünitesi içindeki 6 yataklı postoperatif bakım ünitesi, 9 yataklı klinik ve Organ Nakli polikliniğindeki odaları ile hizmet vermektedir.

Periton diyalizi Nefroloji Bilim Dalının kuruluşu ile başlamıştır. Birçok akut ve kronik böbrek yetmezlikli hastaya intermittan periton diyalizi uygulanmıştır. 17.10.1992 tarihinde ilk kez açık teknikle kalıcı periton diyaliz kateteri yerleştirilerek spike sistemle periton diyaliz uygulaması yapılmış ve 23.03.1994 tarihinde rutin SAPD uygulamasına da başlanmıştır. Hastanemizde periton diyalizinin hemodiyalize alternatif bir yöntem olarak uygulanması ve SAPD ünitesinin faaliyete geçmesi Haziran 1996’da Dr. Mahmut Yavuz’un gayretleri ile gerçekleşmiştir. Hemşire Rahime Korkmaz ve Dr. Alparslan Ersoy ekibe katılmıştır ve diyaliz merkezi bünyesindeki ameliyathanede 26.11.1996’da kör yöntemle ilk çift cuff’lı coil kateter yerleştirilmiştir. Eylül 1997’de hemşireler Zemine Doğrusöz ve Fethiye Özgür, 1998’de diyetisyen Berna Şişmanoğlu, Mart 2000’de hemşire Züleyha Aydın ve Şubat 2002’de hemşire Peruze Aydın ekibe katılmıştır. Ünitemizde 13.03.1998’den itibaren APD uygulamasına da başlanmıştır. Erişkin periton diyaliz ünitesi halen Nefroloji polikliniği bünyesinde bulunmakta ve muayene, değişim, eğitim odaları ile hizmet vermektedir.

Uzun süredir yoğun bakım ünitelerinde akut veya kronik diyaliz ihtiyacı olan hastalarıa yatak başı sürekli renal replasman tedavi uygulamaları (venövenöz hemofiltrasyon, hemodiyaliz veya hemodiyafiltrasyon), bölgesel sitrat diyalizi, toksikasyonlarda aktif karbonlu hemoperfüzyon veya hemodiyaliz tedavileri de merkezimizde yapılmaktadır. 2022 yılında merkezimizde ev hemodiyalizi hizmetine de başlanmıştır. Ev hemodiyalizi, Sağlık Bakanlığı tarafından Doç. Dr. Ayşegül Oruç adına ruhsatlandırılmıştır.

Bilim dalımız halen Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Eğitim Merkezi olarak da faaliyet göstermektedir. Resertifikasyon sınavlarını da yapmaktadır.

Ekim 2022 tarihine kadar Nefroloji Bilim Dalından 15 iç hastalıkları uzmanı nefroloji yan dal uzmanlığını almıştır. Halen kurumumuzda görev yapanlar; Prof. Dr. Kamil Dilek (1994), Prof. Dr. Mahmut Yavuz (1995), Prof. Dr. Mustafa Güllülü (1995), Prof. Dr. Alparslan Ersoy (2000), Prof. Dr. Abdülmecit Yıldız (2012) ve Doç. Dr. Ayşegül Oruç’tur (2012). Ayrıca şu an kurum dışında çalışanlar sırasıyla, Doç. Dr. Mehmet Usta (2003), Prof. Dr. Serdar Kahvecioğlu (2006), Prof. Dr. S. İbrahim Akdağ (2007), Uzm. Dr. Nimet Aktaş (2012), Doç. Dr. Cuma Bülent Gül (2013), Dr. Öğr. Üyesi Emel Işıktaş Sayılar (2015), Doç. Dr. Yavuz Ayar (2016), Uzm. Dr. Suat Akgür (2019) ve Uzm. Dr. Mehmet Fethullah Aydın (2021) olup Nefroloji yan dal uzmanlık eğitimlerini kurumumuzdan almışlardır. Halen 2 iç hastalıkları uzmanı, Nefroloji yan dal uzmanlık eğitimlerine devam etmektedir.

Bilim Dalı Başkanları ve Görev Süreleri

Dr. Mustafa A. Yurtkuran (1983-2000)
Dr. Mustafa Güllülü (2000-2011)
Dr. Mustafa A. Yurtkuran (2011-2013)
Dr. Alparslan Ersoy (2013-)

Başarılar/İlkler

11.1975 tarihinde ilk hemodiyaliz uygulaması.
1980 tarihinde 1. Ulusal Diyaliz ve Transplantasyon
12.1988 tarihinde ilk kadavradan böbrek nakli.
03.1989 tarihinde ilk canlı vericili böbrek nakli.
10.1992 tarihinde ilk kez açık teknikle kalıcı periton diyaliz kateteri takılması.
03.1994 tarihinde SAPD uygulamasının başlaması.
11.1996 tarihinde kör yöntemle ilk çift cuff’lı coil periton diyaliz kateteri yerleştirilmesi.

Bilim Dalı Akademik Faaliyetleri

Düzenlenen veya düzenlenmesinde yer alınan ilk bilimsel toplantılar:

1980 yılında 1. Ulusal Diyaliz ve Transplantasyon
1993 yılında X. Ulusal Böbrek Hastalıkları, Diyaliz ve Transplantasyon
2000 yılında NDTHD ile organize edilen Ulusal Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Hemşireliği Eğitim Programı.

Akademik Kadro

Bilim Dalı Başkanı

Prof. Dr. Alparslan Ersoy

Akademik Personel

Prof. Dr. Kamil Dilek,
Prof. Dr. Mustafa Güllülü,
Prof. Dr. Mahmut Yavuz,
Prof. Dr. Alparslan Ersoy,
Prof. Dr. Abdulmecit Yıldız,
Doç. Dr. Ayşegül Oruç

Yan Dal Araştırma Görevlileri

Uzm. Dr. Mehmet Sezen
Uzm. Dr. Elif Güllülü Boz
Uzm. Dr. Abdullah İbrahim Çalışır